LNV maakt bestaande beleidsdraaiboeken dierziekten openbaar

De uitbraak van dierziekten heeft een grote impact op dieren, dierhouders, de getroffen diersector en soms ook de volksgezondheid. Het ministerie van LNV speelt in de bestrijding een grote rol. Het legt zijn handelen vast in de beleidsdraaiboeken dierziekten. Deze staan nu online en zijn ook te vinden in de Groen Kennisnet kennisbank.

Beleidsdraaiboeken dierziekten

Besmettelijke dierziekten hebben een grote impact op de samenleving. Om deze impact bij een uitbraak te beperken heeft de EU-regelgeving opgesteld voor de bestrijding van de dierenziekten. Voor een aantal ziekten, bijvoorbeeld varkenspest, vogelgriep, Q-koorts, MKZ geldt een onmiddellijke bestrijdingsplicht. Dit betekent dat Nederland volgens de EU-regelgeving verplicht is om landelijke of regionale maatregelen te nemen om de ziekte te bestrijden. Om de bestrijding in goede banen te leiden moeten lidstaten, dus ook Nederland, beleidsdraaiboeken opstellen per dierziekte. Daarin staat wat er bij een uitbraak moet gebeuren en wie dat moet doen.

Algemeen beleidsdraaiboek

Naast de draaiboeken gericht op specifieke dierziekten is ook het algemeen beleidsdraaiboek publiek toegankelijk. Dit beleidsdraaiboek vormt de basis voor de preventie en bestrijding van dierziekten die onder de bestrijdingsplicht vallen. Het is ontworpen als een handleiding voor het doeltreffend en zorgvuldig optreden van het LNV. Enerzijds dient het als een "checklist" van de te nemen maatregelen tijdens een uitbraak, en anderzijds biedt het een onderbouwing en uitleg van de verschillende beleidsbeslissingen en maatregelen. Samen met de uitvoeringsdraaiboeken van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) geeft dit draaiboek alle betrokken partijen inzicht in wat zij kunnen verwachten van LNV en NVWA bij de bestrijding van een dierziekte. Als de situatie dit vereist, kan de verantwoordelijke minister afwijken van de in het draaiboek beschreven aanpak tijdens een uitbraak. Aan het algemeen draaiboek kunnen geen rechten worden ontleend.

De juridische basis van het algemeen draaiboek beschrijft hoe het (preventief) ruimen van besmette inrichtingen verloopt. Bij het ruimen wordt er onderscheid gemaakt tussen een beschermings- en bewakingsgebied rondom een uitbraak, waarin een vaccinatiegebied en/of eromheen een buffergebied kan ontstaan. Regionalisering is hierbij een belangrijke troef; in Nederland worden er twintig regio’s onderscheiden. Wanneer er bijvoorbeeld een standstill (algeheel vervoersverbod) wordt afgekondigd, dan kan dit geregionaliseerd worden. Hierdoor komt niet de export van het hele land stil te liggen, maar blijft het beperkt tot de regio(‘s) waarbij de uitbraak van toepassing is.

Ook gaat het algemeen draaiboek in op maatregelen uit Europese wetgeving die kunnen gelden in beperkingsgebieden, zoals transportbeperkingen van dieren en materialen, een manifestatie-/evenementenverbod, afschermen/ophokken/opstallen, en een bezoekersregeling. Maatregelen uit specifieke Nederlandse wetgeving zijn een standstill (die in principe 72 uur geldt), een fokverbod en opzet/opleg verbod, vervoer van andere dieren dan gevoelige dieren, vervoer/transport van diervoeders, mest en vervoermiddelen, op één plaats opslaan van mest, en maatregelen wanneer er welzijnsproblemen ontstaan door de genoemde maatregelen.

Het ministerie van LNV heeft de wettelijke verantwoordelijkheid om landelijke of regionale maatregelen in te stellen die voorkomen dat een besmettelijke dierziekte zich verspreidt bij een uitbraak. Gedurende deze periode is het niet toegestaan om vervoer van en naar veehouderijbedrijven uit te voeren. Na verloop van tijd kan vervoer weer worden toegestaan onder voorwaarde dat vervoerders een hygiëneprotocol volgen. Deze wordt opgesteld door sectorpartijen voor specifieke transporten, welke worden beoordeeld door het LNV.

Toepassing van de (specifieke) beleidsdraaiboeken

De bestaande beleidsdraaiboeken zijn geactualiseerd met punten uit evaluaties na eerdere vogelgriepuitbraken, besmettingen met corona bij nertsen, nieuwe wetenschappelijke inzichten bij de bestrijding van dierziekten en een nieuwe EU-wet. In deze wet, de Europese diergezondheidsverordening, zijn alle geldende regels gebundeld in één verordening. De gebundelde maatregelen zijn grotendeels gelijk gebleven.

Voor de varkenshouder zijn de beleidsdraaiboeken klassieke en Afrikaanse varkenspest en MKZ relevant, voor de paardenhouder de kwade droes en de Afrikaanse paardenpest, voor de melkveehouder MKZ, voor de geitenhouder Q-koorts en blauwtong en tenslotte voor de pluimveehouder hoogpathogene aviaire influenza (vogelgriep).

De beleidsdraaiboeken betreffen daarnaast niet alleen de commerciële (professionele) houderijen van dieren, maar ook hobbyhouderijen en kinderboerderijen, dierentuinen, laboratoria of onderzoeksinstellingen. Voor bijvoorbeeld dierverzorgers in een dierentuin kunnen de maatregelen variëren van het (gedeeltelijk) sluiten voor publiek, vaccineren of ruimen van besmette dieren.